De prairiehonden of Amerikaanse marmotten zijn de gelukkigste van de groep kleine gravers, waartoe ook de konijnen, de grondeekhoorns, de muizen en zelfs de holenuilen behoren. Zij hebben het diepste en beste tunnelsysteem en een goede voedselopslagplaats.

Hun naam hebben zij te danken aan de scherpe geblaf, zoals de hond. Het leefgebied in Amerika zorgde uiteindelijk voor de voorvoegsel, prairie.

Het zijn groepsdieren, sociale dieren die samen leven in één woongebied met meerdere familiegroepen. Dit heet een prairiehondendorp, waar elke groep woont in zijn eigen burcht. Zo'n prairiehondendorp bevindt zich ondergronds.

Prairiehonden vormen een aantrekkelijke prooi voor roofdieren, maar die zijn niet hun enige vijand. Het beestje wordt veelal door de mens als ongedierte beschouwt, hierdoor wordt de zwartstaartprairiehond met uitsterven bedreigd. Ooit bevolkten de prairiemarmot in grote getale graslanden van Noord-Amerika. Door de opkomst van kolonisten is het aantal danig gedaald.

Prairiehonden (Cynomys) zijn knaagdieren en kunnen 40 cm lang worden, wegen 1 tot 4 kilo. Cynomys is Grieks voor muis-hond.

Er bestaan vijf soorten.

• Mexicaanse prairiehond (Cynomys mexicanus)
• Rocky-mountainsprairiehond (Cynomys gunnisoni)
• Utha prairiehond (Cynomys parvidens)
• Witstaart prairiehond (Cynomys leucurus)
• Zwartstaart prairiehond (Cynomys ludovicianus)

De bewonderenswaardige gravers

De prairiehond bouwt een ronde wal van ruim een halve meter hoogte en meer dan een meter doorsnede rond de ingang van zijn tunnel. Daar zit hij op schildwacht, terwijl hij de hele omgeving overziet. De pijp die naar het hol van een prairiehond voert loopt loodrecht omlaag, tot zelfs enkele meters diepte. De bewoner schiet met de kop omlaag naar binnen. De pijp is boven trechtervormig, maar vernauwt zich daarna snel tot twee, daarna tot een decimeter doorsnede. De vaart waarmee de marmot naar binnen gaat, wordt daardoor geremd.

Meestal pauzeert hij halverwege in een klein hol, de wachtpost. Daar wacht hij een tijdje, of er inderdaad gevaar dreigt. Is dat het geval, dan kan hij verder naar beneden gaan. Als hij voor een loos alarm is gevlucht, kan hij weer snel naar boven klimmen.

Hoe kan een prairiehond zulke lange, verticale tunnels graven?

Met de scherpe klauwen van zijn voorpoten graaft hij in het begin de aarde los en gooit die met achterpoten naar buiten. Maar dat verklaart niet, hoe hij verder werkt tot op twee, drie meter diepte. Draagt hij de aarde naar buiten? Of duwt hij die omhoog? Niemand kent dat geheim van de prairiehond.

We weten alleen dat hij de aarde en het grint naar boven weet te werken en er een wal van bouwt rond de ingang. Die houdt het water tegen en doet dienst als uitkijkpost. De specie voor deze wal drukt hij aan met zijn brede voorhoofd en met zijn platte neus. Aan het eind van de verticale pijp graaft hij een tunnel die iets omhoog loopt, om het water tegen te houden dat onverhoopt naar binnen spoelt.

Aan het andere eind van die tunnel, welke drie tot acht meter lang is, graaft hij een holletje van enkele decimeters doorsnede. Het wordt bekleed met kortgebeten gras en houtschilfers. Daarna graaft hij een andere hol dat als toilet dienst doet. Geen ander prairiedier heeft een dergelijk veilig, geriefelijk en zindelijk hol als de prairiehond.

Het voedsel

Als de zon schijnt, gaat hij naar boven en gaat gras eten of op rupsen, kevers en sprinkhanen jagen. De enige lichaamsbeweging welke hij krijgt, uitgezonderd zijn heen en weer gedraaf door de tunnel, is die tijdens de jacht.

Deze bewonderenswaardige graver bewaart geen voedsel. Hij eet alles wat zijn scherpe tanden aankunnen, ook plantenwortels, en -bollen, blaadjes en bloemen. Als het koud en winderig is, blijft hij beneden, zonder te eten of te drinken. Zijn lichaam krijgt alleen vocht door dat van planten en door het bloed van de insecten. Hij kan geruime tijd op zijn eigen vet teren. Als de prairiehond op zijn uitkijkpost zit, praat hij met duizenden vriendjes in de buurt. Hij houdt van gezelschap. Samen graven ze een net van gangen en woningen met een oppervlak van drie tot vier vierkante kilometers, met om de halve meter een uitkijkpost. De nederzetting beslaan samen een oppervlak van honderden vierkante kilometers.

Coyotes moeten samenwerken om prairiehonden te vangen

Prairiehonden zijn dagactief en altijd waakzaam. Zelfs als ze voedsel zoeken, letten ze voordurend op de wakers op de wallen. Iedere acht seconden houdt iedere prairiehond even op met eten, richt zich op en kijkt in het rond.

Dit intelligente diertje heeft een heel arsenaal aan verschillende blafjes waarmee ze communiceren. Door de verschillende blafjes kunnen ze precies aangeven als er een roofdier aankomt en met welke snelheid. Ook dieren die geen bedreiging vormen worden onderling naar elkaar gecommuniceerd.

Als hij een coyote ziet naderen, blaft hij even schel en verdwijnt snel in zijn hol. Op tijd gewaarschuwd, verdwijnen overal de marmotten in hun holen. Geen van hen heeft zich verder dan enkele tientallen meters van zijn tunnelingang verwijderd.

Om een prairiehond te vangen, moeten de coyotes dan ook samenwerken, maar op een geheel andere manier dan bij de jacht op de gaffelantilopen. Ze kunnen hun doel alleen bereiken, als de bedding van een droog riviertje precies langs de ingang van enkele marmottenholen loopt. Een van de coyotes loopt door het veld, waarbij hij er zorg voor draagt, dat de wakers hem zien. Dan komt natuurlijk het alarmsignaal en alle marmotten verdwijnen.

De coyote doet of hij geen belangstelling heeft voor de prairiehonden en als een der wakers na enige tijd voorzichtig naar buiten gluurt, ziet hij de vijand op veilige afstand rondslenteren. Hij geeft het veiligsignaal, omdat bij de andere coyotes in de droge rivierbedding niet kan zien. De list van de coyotes is dan gelukt...

Prairiehonden als huisdier

In principe is het geen goed idee om prairiehonden als huisdier te houden. Een prairiehond is namelijk niet het eenvoudigste huisdier. Het zijn dieren die veel aandacht vragen en vrij luidruchtig kunnen zijn. Hij heeft enorm veel aandacht nodig, anders worden en blijven ze agressief.

Deze dieren moeten hun energie kwijt, lukt dit niet dan worden ze wilder. Ze kunnen dan veranderen van geliefd huisgenoot tot dominante dieren die naar indringers op hun terrein toespringen. Binnenshuis zullen prairiehondjes hun aandrift tot graven en knagen uitleven op alles wat ze tegenkomen.

Prairiehonden leven in familieverband en hebben veel ruimte nodig. Een normale kooi zullen ze zonder moeite slopen! In een glazen hok (aquarium) hebben ze weinig vrijheid en missen ze hun groepsverband. Ze houden van diep graven, in een glazen hok lukt dat nooit.

Mocht je toch prairiehonden willen houden, zorg dan voor een grote volière. Het beste is om meerdere soortgenoten te houden. Het zijn sociale dieren, alleen gehouden is de kans groot dat deze vereenzaamt. Gebruik een klei- of leemachtige bodem waarin ze holen kunnen maken.

In gevangenschap kun je ze voeren met:

• Gras
• Zaden
• Granen
• Wortels
• Andijvie
• Witlof
• Selderij
• Bonen
• Erwten
• Paardenbloemen
• Treksprinkhanen
• Fruit

De belangrijkste voedingsbron van prairiehonden is gras. Een tussendoortje mag wel, maar ruwe vezels zijn het allerbelangrijkst. De ruwe vezels krijgt die vooral binnen van gras. Wanneer er geen vers gras beschikbaar is, voldoet hooi tijdelijk prima. Knaagdieren voer is niet geschikt voor prairiehondjes, er bestaat speciaal prairiehondenvoer. Zorg voor onbeperkt vers drinkwater. Als er voldoende gras wordt gegeten zullen ze wel minder drinken.